Przewodnik po gatunkach drewna

Drewno – idealny budulec

Kiedy postanawiamy sprawić sobie coś drewnianego – dom, podłogę, altanę czy meble, zwykle skupiamy się na efektach wizualnych. Niestety często zdarza się również, że po zakupie jesteśmy rozczarowani: a to stół bardzo się niszczy, a to altana nie wytrzymuje warunków atmosferycznych, a to podłoga się odkształca itp.
Dlatego decydując się na cokolwiek drewnianego, warto zadać sobie odrobinę trudu i poznać podstawowe właściwości poszczególnych gatunków. Elementarna wiedza jest niezbędna do tego, aby drewno stało się dla nas budulcem idealnym. Gatunek, który sprawdzi się przy budowie domu, nie koniecznie będzie doskonały do produkcji mebli itd. Gatunków drewna jest wiele i trzeba odpowiednio je dobrać w zależności od przeznaczenia. Gatunki te mogą różnić się przede wszystkim:

• stopniem twardości — a co za tym idzie trwałości drewna,
• charakterystyką słoi i zabarwieniem, czyli wyglądem zewnętrznym,
• wchłanianiem wilgoci,
• odpornością na promieniowanie słoneczne.

Kryteria podziału

Drewno można dzielić według różnych kryteriów. Na potrzeby tego przewodnika dokonamy najpierw podziału na drewno egzotyczne, sprowadzane do Europy z odległych rejonów Azji, Ameryk czy Afryki oraz drewno europejskie – pochodzące z lokalnych lasów. Następnie drewno europejskie podzielimy w zależności od rodzaju uliścienia na liściaste i iglaste. Taka systematyka ułatwi zapoznanie się z najważniejszymi cechami tych gatunków.

Drewno egzotyczne

Najpopularniejsze rodzaje drewna egzotycznego to doussie, sapelli, cumaru, merbau, massaranduba, teak, iroko, meranti, ipe, wenge, jatoba, bangkirai i denya. Ich istotne cechy to duża twardość (merbau jest np. aż o 30% twardszy od naszego rodzimego dębu), a co za tym idzie – trwałość i odporność na uszkodzenia mechaniczne. Dzięki takim walorom drewno egzotyczne doskonale nadaje się na meble, podłogi, parapety. Z uwagi na dużą zawartość olejków eterycznych, drewno to nadaje się także do stosowania w łazienkach. Drewno egzotyczne stosowane jest także na zewnątrz przy tworzeniu na przykład tarasów, elewacji zewnętrznej, a nawet basenów.

Cechą wspólną gatunków egzotycznych jest również naturalna bardzo wysoka odporność biologiczna – nie straszne im grzyby i owady. Wytrzymałość drewna egzotycznego bez impregnacji jest kilkakrotnie wyższa od impregnowanego drewna większości europejskich gatunków, dlatego cieszy się ono coraz większym uznaniem. Niektóre gatunki, jak np. bangkirai, są poza tym bardzo odporne na warunki atmosferyczne i nie straszny im nawet śnieg czy zacinający deszcz. To, co wpływa na popularność egzotycznego drewna, to także bogata gama kolorystyczna – od bieli po czerń, przez różne odcienie zieleni, czerwieni i brązów.

Gatunki europejskie - drewno liściaste

Drewno liściaste jest dużo droższe od drewna iglastego, a przy tym mało odporne na warunki panujące na zewnątrz oraz podatne na ataki grzybów oraz owadów, dlatego częściej wykorzystuje się je wewnątrz budynków. Jeżeli ma być́ zastosowane na zewnątrz, wymaga dokładnej impregnacji.
Palmę pierwszeństwa wśród najbardziej uznanych gatunków liściastych dzierży niewątpliwie dąb. Jest twardy, ciężki, odporny na ścieranie. Tradycyjnie wykonuje się z niego schody i podłogi, ale powszechnym uznaniem cieszą się także dębowe meble, a nawet kuchenne blaty. Dąb pod względem wytrzymałości i trwałości przewyższa większość gatunków europejskich, a jego beżowo – brunatne zabarwienie sprawia, że doskonale komponuje się z różnymi aranżacjami wnętrz.
Twardszym nawet od dębu, jednocześnie bardzie elastycznym drewnem jest jesion. Niestety, jego trwałość jest niska, zwłaszcza jeśli jest narażone na działanie warunków atmosferycznych. Idealnie sprawdza się zatem jako drewno specjalne do wyrobu sprzętu sportowego, szczebli, słupów, ramiaków i beczek. Cechą charakterystyczną drewna jesionowego jest duże zróżnicowanie kolorystyczne. Jesionowe podłogi, położone w przestronnych pomieszczeniach, oczarowują bogatym wachlarzem barw.

Drewno bukowe jest również twarde, jednak podatne na kurczenie się, a jego odporność na wilgoć jest bardzo niewielka. Ważnym atutem drewna bukowego jest niespotykana przy takiej twardości giętkość. Buk dostarcza doskonałego materiału meblowego, nadaje się także na parkiety, sklejki i płyty wiórowe. Produkuje się z niego beczki, skrzynki, narzędzia, części maszyn, przyrządów sportowych i wiele przedmiotów codziennego użytku. Przemysł chemiczny wytwarza z niego papier, ocet drzewny, węgiel drzewny i olej smołowy. Nadaje się do toczenia.
Inne powszechnie stosowane gatunki drzew liściastych to olcha, orzech, akacja, brzoza i klon. Ich drewno jest używane do produkcji zarówno podłóg, jak i oklein, mebli, okładzin, instrumentów muzycznych, kolb strzelb oraz ram obrazów.

Gatunki europejskie - drewno iglaste

Zdecydowanie bardziej miękkie niż drewno liściaste, jednak tańsze i bardziej odporne na warunki zewnętrze drewno iglaste częściej stosowane jest jako drewno konstrukcyjne, zwłaszcza po odpowiednim suszeniu. Z zasady nie nadaje się na podłogi i tarasy, ponieważ jest mało odporne na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne.

Liderem w dziedzinie drewna konstrukcyjnego jest z całą pewnością sosna, która rośnie nawet w najtrudniejszych pod względem warunków atmosferycznych rejonach Europy. Jej drewno ciemnieje pod wpływem promieni słonecznych, ale jest bardzo podatne na impregnację i barwienie. Drewno sosnowe jest łatwe w obróbce, sprężyste, o dobrej wytrzymałości mechanicznej. Dzięki temu jest popularnym gatunkiem do budowy domów, elementów małej architektury ogrodowej oraz stolarki okiennej i drzwiowej.

Świerk pozwala się dobrze ciąć, wygładzać, nawiercać, frezować, szlifować oraz skrawać, toczyć i rozłupywać. Łatwo poddaje się suszeniu i łączeniu na gwoździe i śruby, dzięki czemu sprawdza się jako drewno konstrukcyjne. Jest jednak dość oporny na impregnację oraz niezbyt dobrze się je lakieruje.
Spośród drzew iglastych w budownictwie wykorzystuje się także jodłę i modrzew, ale w zdecydowanie mniejszej skali. Jodła jest najmniej żywicznym drewnem spośród drzew iglastych, jednak jej drewno podatne jest na pękanie i ma tendencję do zniekształcania się. Dlatego stosowana jest głównie w przemyśle papierniczym oraz do produkcji zapałek, pudeł rezonansowych i instrumentów muzycznych oraz elementów dekoracyjnych.

Modrzew jest nieco twardszym drewnem iglastym, a twardość zachowuje nawet w wodzie. Mimo dużej ilości sęków, nadaje się na cele budowlane i konstrukcyjne wewnętrzne i zewnętrzne, zwłaszcza w budownictwie wodnym, ziemnym, przy budowie mostów i młynów, a także w bednarstwie, gdyż modrzew jest drewnem kwasoodpornym.
Odpowiednie dobranie drewna do potrzeb jest kluczem do powodzenia inwestycji. To idealny budulec, ale ze względu na indywidualne cechy poszczególnych gatunków, bywa nieodpowiednio wykorzystywany. nie warto więc sugerować się opiniami innych, tylko osobiście pochylić się nad odpowiednim wyborem drewna na podłogi czy elewację.